শীত- তাপ নিয়ন্ত্ৰিত যন্ত্ৰৰ ব্যৱহাৰ বিকল্প এখন পৰিবেশ অনুকল ঘৰ

জলবায়ুৰ  পৰিবৰ্তন  আৰু  গোলকীয় উষ্ণতাবৃদ্ধি  বৰ্তমান  সময়ৰ  এক  জটিল  আৰু   অগ্ৰাধিকাৰ  প্ৰাপ্ত  আলোচনাৰ  বিষয়বোৰৰ  ভিতৰত অন্যতম।  আমাৰ  পৃথিৱীখন  ভবিষ্যতৰ  প্ৰজন্মৰ  বাবে  সুস্থ,   নিৰাপদ  আৰু   বহনশীল  কৰি   ৰখাৰ  স্বাৰ্থতেই   আজি  জলবায়ু  পৰিবৰ্তন গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধিৰ  দৰে  বিষয়ৰ ওপৰত  গুৰুত্ব  দিবলগীয়া  হৈছে।    এই  কথা  আজি  সকলোৱেই  স্বীকাৰ  কৰিবলৈ  বাধ্য  যে,    পৃথিৱীৰ  উষ্ণতা   বাঢ়িছে,   বাঢ়িছে   পৃথিৱীৰ  অসুখ।   বনাঞ্চলবোৰ  ধ্বংস   কৰা  হৈছে,   হাবিবোৰ  ভাঙি  মানুহৰ  বসবাসৰ   বাবে  উপযোগী   কৰা  হৈছে  আৰু  পৃথিৱীত  মৰুভূমিৰ  পৰিসৰ   বাঢ়ি  আহিছে।  সেইদৰেই  সলনি হৈছে    গ্ৰীষ্ম,   শীত,  অথবা  বৰষুণৰ  পূৰ্বৰ   চৰিত্ৰ,  বৰফৰ গঠন --  জলবায়ুৰ পৰিবৰ্তনৰ বাবে  গৰমৰ  দিনবোৰত   যদি  দীঘলীয়া   গ্ৰীষ্মপ্ৰৱাহে   দহিছে,  সেইদৰে  শীতৰ  দিনত  বাঢ়িছে    শীতৰ  প্ৰচণ্ড  প্ৰকোপ। বৰষুণৰ  টোপালবোৰৰ চৰিত্ৰও সলনি হৈছে। ব'ৰষুণৰ  টোপালবোৰ গধূৰ  হৈছে  বাবে   আগতকৈ  জোৰকৈ  বৰষুণ  হয়,         ফলত  বৰষুণৰ ফলত বৈ যোৱা  পানীৰ গতিৰ  দ্ৰুততাও  বৃদ্ধি  হৈছে,  ভূমিস্খলনৰ  দৰে  ঘটনা  বাঢ়িছে। 

অসহনীয়  হৈ উঠিছে  গ্ৰীষ্মপ্ৰৱাহ।   গৰমৰ দিনত  জনজীৱন  বিপৰ্যস্ত কৰি  তুলিছে  বিশেষকৈ চহৰ   অঞ্চলবোৰ ।  প্ৰচণ্ড গ্ৰীষ্মপ্ৰৱাহৰপৰা   ৰক্ষা পাবলৈ   ব্যৱহাৰ  কৰা শীত - তাপ নিয়ন্ত্ৰিত  যন্ত্ৰবোৰে  সৃষ্টি  কৰিছে  নতুন  নতুন পৰিবেশজনিত   সমস্যাৰো । অভাৱনীয় গতিত বৃদ্ধি  পাইছে  বিদ্যুতৰ  চাহিদা।   নতুন  দিল্লীৰ চায়েন্স  এণ্ড  এনভাইৰণমেণ্ট     নামৰ  সংস্থাটোৱে  ৰাজধানী চহৰ  নতুন দিল্লীৰ  যোৱা আঠবছৰৰ  গ্ৰীষ্মৰ  সময়ৰ   বতৰৰ  বিশ্লেষণৰ  ভিত্তিত প্ৰকাশ কৰিছে  যে,  চহৰখনৰ  তাপমাত্ৰা ২৫১পৰা ৩২ ডিগ্ৰী চেলিচয়াছ  হৈ  থকাৰ  সময়চোৱাত   বিদ্যুতৰ  চাহিদা  স্বাভাৱিক    অৱস্থাতে     থাকে । কিন্তু   ইয়াতকৈ বেছি  হ'লেই  বিদ্যুতৰ  চাহিদা  অভাৱনীয়াভাৱে বৃদ্ধি পায়।   গ্ৰীষ্মৰ প্ৰকোপৰ  পৰা  ৰক্ষা  পোৱাৰ উপায় হিচাপে   শীত- তাপ  নিয়ন্ত্ৰিত  যন্ত্ৰ  ব্যৱহাৰ  কৰাৰ  বাবেই  বিদ্যুতৰ যোগান এনেদৰে অভাৱনীয়ভাৱে  বাঢ়ি  যায়। 

সংস্থাটোৱে   ৰাজধানী চহৰখনৰ তাপমাত্ৰা  আৰু  বিদ্যুতৰ  চাহিদাৰ ওপৰত  নিজাববীয়াকৈ  বিশ্লেষণ  কৰি   প্ৰকাশ  কৰিছে  যে, ২০১৯ চনৰ জুন  মাহৰ ৭ তাৰিখৰপৰা ১২ তাৰিখৰ  ভিতৰত  প্ৰচণ্ড   গ্ৰীষ্মপ্ৰৱাহৰ   সময়ত   আন সময়ৰ  তুলনাত ২৫ শতাংশ  অধিক বিদ্যুতৰ   ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে।  গ্ৰীষ্মপ্ৰৱাহৰ  সমগ্ৰ   কালচোৱাত   সমগ্ৰ ভাৰতৰ সৈতে    তুলনা কৰিলে এই  পৰিসংখ্যা   আৰু বেছি   হোৱাৰেই সম্ভাৱনা অধিক   বুলি তেওঁলোকে  প্ৰকাশ  কৰিছে। তাপমাত্ৰা বেছি  হোৱাৰ   বাবেই  দিল্লীৰ  দৰে  চহৰত  গ্ৰীষ্মকালীন সময়ৰ আটাইতকৈ  উষ্ণ সময়চোৱাত ৫০ শতাংশলৈকে বিদ্যুতৰ ব্যৱহাৰ  বৃদ্ধি পায়।  দেশৰ  ধনী আৰু দুখীয়া লোকৰ মাজৰ এক  বিপৰীত  ছবিও   ই  দাঙি  ধৰিছে।   শীত- তাপ নিয়ন্ত্ৰিত যন্ত্ৰৰ  বাবে মুঠ জনসংখ্যাৰ  মাথো ১০ শতাংশই   ৬০ শতাংশ   বিদ্যুৎ  ব্যৱহাৰ কৰে।   ইয়াৰ  বিপৰীতে দেশৰ ৯০ শতাংশ প্ৰাথমিক স্বাস্থ্য কেন্দ্ৰই  পুৱা ১০ বজাৰপৰা বিয়লি ৪ বজালৈকে সঘন বিদ্যুৎ  কৰ্তনৰ দৰে  সমস্যাৰ সন্মুখীন হয়।   ৰাজধানী চহৰ   দিল্লীত  আটাইতকৈ  উন্নত মানৰ এটা শীত -তাপ নিয়ন্ত্ৰিত যন্ত্ৰ  দিনটোৰ বাবে ব্যৱহাৰ   কৰিলে  আজিৰ তাৰিখত ৫০০০ টকাৰ বিদ্যুতৰ বিল পৰিশোধ কৰিব লাগে।  উল্লেখযোগ্য যে,  ৰাজধানী চহৰখনত বিদ্যুতৰ নিৰিখ সমগ্ৰ দেশৰ ভিতৰতে কম। 

সংস্থাটোৰ  তথ্যত প্ৰকাশ যে,  যদি ভাৰতৰ  সকলোবোৰ বাসগৃত শীত-তাপ যন্ত্ৰ  লগোৱা হয়, তেন্তে ২০১৭-১৮ চনত  দেশত উৎপাদন হোৱা বিদ্যুতৰ তুলনাত  ১২০ শতাংশ অধিক বিদ্যুৎ উৎপাদন কৰিব  লাগিব। প্ৰতিবেদনত প্ৰকাশ কৰা অনুসৰি এনে পৰিস্থিতিত  ভাৰতৰ  শীতলীকৰণ  কাৰ্য আঁচনি বিফল হৈ পৰিব পাৰে। ২০১৬-১৭ চনত  চহৰ অঞ্চলত জ্জ-জ্ঝ শতাংশ  মানুহে শীত-তাপ নিয়ন্ত্ৰিত  যন্ত্ৰ  ব্যৱহাৰ কৰাৰ লগে  লগে   ঘৰুৱাভাৱে  ব্যৱহৃত বিদ্যুতৰ চাহিদা  ২৪.৩২ শতাংশলৈ বৃদ্ধি  পায় বুলি ২০১৮ চনৰ শক্তি তথ্য প্ৰতিবেদনত প্ৰকাশ কৰা হৈছে।  

প্ৰতিবেদনখনৰ লেখক  তথা  ‘বহনশীল বসতি দল'ৰ   প্ৰগ্ৰেম মেনেজাৰ  অবিকল সোমবংশীয়ে কয় যে,  ব্যুৰো অৱ এনাৰ্জি এফিচিয়েন্সিয়ে  দিয়া তথ্য অনুসৰি ২০৩০ চনৰ ভিতৰত  দেশৰ  বাসগৃহসমূহত   অকল  শীত-তাপ নিয়ন্ত্ৰিত  যন্ত্ৰ লগোৱাৰ ফলত হোৱা  বিদ্যুতৰ বোজা  ২০০  গিগাৱাট হবগৈ ।  ইয়াৰ  বিপৰীতে ২০১৫ চনত  শীততাপ নিয়ন্ত্ৰিত যন্ত্ৰকে ধৰি সকলোবোৰ বিদ্যুৎ  সংযোগৰ বোজা  আছিল  মাত্ৰ ২১৬ গিগাৱাট ।  অৰ্থাৎ ২০৩০  চনৰ ভিতৰত মাথোন শীত - তাপ নিয়ন্ত্ৰিত  যন্ত্ৰ ব্যৱহাৰৰ বাবেই  প্ৰয়োজন হোৱা বিদ্যুতৰ চাহিদা বৰ্তামনৰ সমগ্ৰ বিদ্যুৎ চাহিদাৰ  সমান হবগৈ”-- বুলি তেখেতে উল্লেখ কৰে।

এইবছৰৰ জুনমাহত ৰাজধানী নতুন দিল্লীত সৰ্বোচ্চ  গৰম  আছিল ৪৮ ডিগ্ৰী।   সৰ্বাধিক গৰমৰ সময়চোৱাত   গৰমৰ মাত্ৰা আছিল  ৪৫ ডিগ্ৰীৰপৰা ৪৮ ডিগ্ৰীৰ ভিতৰত। সৰ্বনিম্ন তাপমাত্ৰা আছিল ২৯ ডিগ্ৰীৰপৰা ৩৪ ডিগ্ৰীৰ ভিতৰত।৭ জুনৰপৰা  ১২ জুনৰ সময়চোৱাত দিল্লীৰ ষ্টেট লোড ডিচপাটচ চেণ্টাৰৰপৰা প্ৰেৰণ কৰা তথ্যৰ বিশ্লেষণ কৰি দেখা গৈছে যে,  দিনৰ  ভাগতকৈও ৰাতিৰ ভাগত বিদ্যুতৰ  চাহিদা আছিল বেছি।

ৰাজধানী চহৰখনত চলিত বৰ্ষত  গ্ৰীষ্মপ্ৰৱাহৰ শীøত থকা সপ্তাহটোত পূৰ্বৰ সপ্তাহটোৰ তুলনাত ২৫ শতাংশ বিদ্যুতৰ                          বৰ্ধিত  চাহিদা আছিল। যোৱা বøতো  একেই অভিজ্ঞতাই আছিল।  চি এচ ই- ৰ প্ৰতিবেদনত প্ৰকাশ হোৱা মতে  গ্ৰীষ্মৰ  প্ৰকোপে ২৫ - ৰপৰা  ৩০ শতাংশ বিদ্যুতৰ  চাহিদাৰ  ওপৰত প্ৰভাৱ  পেলাব   পাৰে। আনহাতে ,  চলিত বৰ্ষত পূৰ্বৰ বৰ্ষৰ  সতে  গৰমৰ পৰিমাণ সমান  থকাৰ সময়খিনিতো বিদ্যুতৰ  চাহিদা ২৫ শাতংশ  বেছি হোৱা দেখা গৈছে। ২০১৮  আৰু  ২০১৯ চনৰ প্ৰতি ডিগ্ৰী  গৰমৰ  মাত্ৰা বঢ়াৰ লগে লগে এক শতাংশ বিদ্যুতৰ চাহিদাও বৃদ্ধি পাইছে। 

সমগ্ৰ ভাৰতজুৰি প্ৰতি দশকত  মাৰ্চৰপৰা  মে' মাহৰ সময়চোৱাত তাপমাত্ৰা ০.৫৬ ডিগ্ৰী   চেলচিয়াছ  আৰু জুনৰপৰা  চেপ্তেম্বৰ মাহৰ সময়চোৱাত  ০.৩২  ডিগ্ৰী চেলছিয়াছকৈ বৃদ্ধি পাইছে।  লগতে বৃদ্ধি পাইছে এনে সময়ত হ'ব পৰা অসুখ। গ্ৰীষ্মৰ সময়ত  অh প্ৰদেশ, উৰিষ্যা, তামিলনাডুৰ দৰে উপসাগৰীয় এলেকাৰ ৰাজ্যসমূহত আৰু মৌচুমী বায়ুৰ আগমণৰ সময়ত  সমগ্ৰ গংগা উপত্যকা এলেকাৰ লগতে  ৰাজস্থানত  এই  কথা বেছিকৈ  পৰিস্ফুট হৈছে।  শীতলীকৰণৰ  চাহিদাকো ই প্ৰভাৱিত কৰিছে বুলি চি এচ ইৰ  প্ৰতিবেদনত প্ৰকাশ কৰা হৈছে। 

সেইদৰে চহৰ অঞ্চলমূহৰ  তাপমাত্ৰায়ো  এক ধৰণৰ বিভিষীকাৰ সৃষ্টি কৰিছে। সম্প্ৰতি দিল্লীত গ্ৰাম্য  এলেকাবোৰতকৈ নগৰাঞ্চলত  গ্ৰীষ্ম প্ৰৱাহৰ দৈৰ্ঘ্য  ২.৩  দিন অধিক।   বাসগৃহবোৰৰপৰা   শীত - তাপ নিয়ন্ত্ৰিত যন্ত্ৰবোৰে এৰি দিয়া গৰমে বাট-পথৰ জনজীৱন বিধস্ত কৰে, ভাৰতৰ অনানুষ্ঠানিক খণ্ডত কাম কৰি জীৱন নিৰ্বাহ কৰা বেছিভাগেই বাট- পথৰ কাষত অথবা পদপথবোৰক উপাৰ্জনৰ নানা সুযাগৰ সন্ধান  কৰে।  শীত -তাপ নিয়ন্ত্ৰিত যন্ত্ৰ ব্যৱহা নকৰা বাসগৃহবোৰৰ ওপৰতো ইয়াৰ প্ৰভাৱ পৰে। 

শীত-তাপ নিয়ন্ত্ৰিত  যন্ত্ৰবোৰে  বায়ুমণ্ডললৈ অধিক তাপ বিকীৰণ কৰি পৰিবেশ  অধিক দূষিত  কৰে।  সি এটা পৰিবেশজনিত সমস্যা।  আনহাতে,   বিদ্যুতৰ  উৎপাদন  বৃদ্ধি  কৰাটোৱেই  পৰিস্থিতি মোকবিলা  কৰাৰ  একমাত্ৰ  সমাধানো  হ'ব নোৱাৰে।  এনে অৱস্থাত  কৃত্ৰিমভাৱে   তৈয়াৰ কৰি লোৱা শীতলীকৰণ  ব্যৱস্থাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ  কৰাতকৈও  প্ৰয়োজনীয়  আন   বিকল্প উপায় উলিওৱাৰ  সময় আহি  পৰিছে  বুলি সংস্থাটোৱে মত  প্ৰকাশ  কৰিছে। সংস্থাটোৰ  ‘মধ্যগ্ৰীষ্মকালীন দুঃস্বপ্ন' শীৰ্ষক  প্ৰতিবেদনত  এনে  অৱস্থাৰপৰা  ৰক্ষা পৰিবলৈ আন  ব্যৱস্থাৰ লগতে  গ্ৰীষ্মৰ  প্ৰকোপৰপৰা হাত সাৰিব পৰা পৰিবেশ   অনুকুল  আবাসগৃহ  সজাৰ ওপৰত গুৰুত্ব  আৰোপ  কৰা  হৈছে।  নগৰ এলেকাবোৰত  প্ৰচণ্ড গ্ৰীষ্মৰপৰা  ৰক্ষা পাবলৈ বাস্তৱিক   উপায় উলিওৱাৰ  বাবে  কাৰ্য- আঁচনি গ্ৰহণ  কৰাৰ  দৰকাৰ বুলিও  সংস্থাটোৰ প্ৰতিবেদনত প্ৰকাশ।  বিশেষকৈ নগৰ এলেকাৰ   বাসগৃহবোৰৰ  আৰ্হি   আৰু নকসা  গ্ৰীষ্ম  প্ৰতিৰোধ কৰিব পৰাৰ ক্ষমতাৰে  নতুনকৈ  পৰিকল্পনা   কৰাৰ   সময়   সমাগত বুলিও  চি এচ ই -য়ে  প্ৰকাশ কৰিছে ।  নতুন   আৰু  নিম্ন  ব্যয়সাপেক্ষ  প্ৰযুক্তিৰ ব্যৱহাৰ  বতাহ অহা - যোৱা কৰিব পৰাৰ ব্যৱস্থাত কিছু উদ্ভাৱনী কৌশলৰ সংযোজন কৰি   বাসগৃহবোৰৰ  নতুন  ৰূপ দিব পৰা যায়,  যাতে  সেইবোৰ  থাকিবলৈ  অৰামদায়ক  হয়। ইতিমধ্যে  ভাৰতৰ কিছুমান ঠাইত  পুৰণিকালৰ দৰে পৰিবেশৰপৰা সহজতে   উপলব্ধ হেৱাৰ সামগ্ৰীৰে  আবাসগৃহ  সজাৰ  পুৰণি পদ্ধতিবোৰ নতুনত্বৰ সংযোজনেৰে  নতুনকৈ  ব্যৱহাৰ কৰাৰ কথা চিন্তা - চৰ্চা  কৰা  দেখা গৈছে। 

প্ৰধানমন্ত্ৰী আৱাস যোজানাৰ দৰে আঁচনিৰ অধীনত  যিবোৰ   বাসগৃহৰ নকসা  বৰ্তমানে আছে, সেইবোৰতো  কিছু  নতুনত্ব   প্ৰদান   কৰাৰ  অৱকাশ আছে ,  যাতে সেইবোৰ সঁচাকৈয়ে  বসবাসৰ উপযোগী হৈ  পৰে।  এই আঁচনিৰ  অধীনত  প্ৰদান কৰা  বাসগৃহবোৰৰ ক্ষেত্ৰত আৰামৰ কথাটো  খুব কমেইহে  গুৰুত্ব  দিয়া  হয়।   চি এচ ই- য়ে  অতি শেহতীয়াকৈ  প্ৰকাশ কৰা  এই তথ্য  আৰু   ছবিখন  অসম বা উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ  দৰে  ৰাজ্যৰ  বাসিন্দাসকলেও এবাৰ  বিশেষভাৱে চিন্তা  কৰাৰ দৰকাৰ,  কিয়নো প্ৰৱল আৰু দীঘলীয়া   গ্ৰীষ্মপ্ৰৱাহৰ  দৰে সমস্যা নাথাকিলেও  অবাধ  বনধ্বসংৰ ফলত আমাৰ ৰাজ্যতো  গৰমৰ  প্ৰকোপ বাঢ়ি  আহিছে    আৰু  লগতে বাঢ়িছে শীত-তাপ  নিয়ন্ত্ৰিত যন্ত্ৰৰ ব্যৱহাৰ। যিহেতু শীত-তাপ নিয়ন্ত্ৰিত  যন্ত্ৰবোৰে  নিৰ্দিষ্ট পৰিসৰত গৰমৰ প্ৰকোপ কমোৱাৰ সমান্তৰালভাৱে বায়ুমণ্ডল অধিক  দূষিত  কৰি তোলে, সেয়েহে জধে-মধে  এইবোৰ ব্যৱহাৰ কৰাৰ বিপৰীতে সময় থাকোঁতেই  পৰম্পৰাগত আবাসগৃহৰ  নিৰ্মাণশৈলীৰ ওপৰত সম্পৰীক্ষা  মাজেৰে  নতুন চিন্তাৰ  সংযোজন ঘটাই  পৰিবেশ অনুকুল  বাসগৃহবোৰ   সজাই   তোলাৰ   সময়ো আহি পৰিছে ।

--------

-- ৰত্না ভৰালী তালুকদাৰ

অক্কণমানি বাগিছাৰ যাদু

(১)

আইতাৰ অক্কণমানি বাগিছাখন  

অক্কণমাণি বিৰিখ  

                       দৈৰ খোলত  থাকে

 অক্কণমাণি  বিৰিখ

                      চাহৰ কাপত থাকে 

অক্কণমানি বিৰিখ

                      হাঁহৰ পেটত থাকে

অক্কণমানি বিৰিখ

                     সৰু  খৰাহীত থাকে

আইতাৰ বুলনি চ'ৰা

                     অক্কণমানি বিৰিখবোৰে

                    সেউজীয়া কৰে 

অক্কণমানি  বাগিছাখন  আছে  আইতাৰ  বুলনিচ'ৰাত।  আইতাই  বৰ  যতন কৰি  তেওঁৰ  বুলনিচ'ৰাতে  বাগিছাখন পাতিছে   বাগিছা  খুচৰি থকাটো  আইতাৰ  এটা চখৰ  কাম।  ইফালে  আকউ  তেখেতৰ  বয়সো  হৈ  আহিছেতো! সেয়েহে  বোলে  আগৰ  নিচিনাকৈ   বৰকৈ খৰ - ধৰ কৰি  কাম   কৰিব  নোৱাৰে।  গতিকে  আইতাই  কৰিছে  কি  --   বুলনিচ'ৰাতে  পাতি  লৈছে  এখন  অক্কণমানি  বাগিছা । 

বুলনিচ'ৰাত  বাগিছা  ‘আইডিয়া'টো বাৰু  অলপ  গোলমলীয়া  নহয়নে·   বুলনিচ'ৰাত   দুটামান   টাবত  ফুলৰ পুলি  সজাই থৈছা, ভাল কথা।   কিন্তু   এখন বাগিছা পাতি  লোৱা! পিচে,  আইতাৰ  মূৰত  এবাৰ  কথাটো সোমাল যেতিয়া উপায় নাই  তেওঁ  নাচোৰবান্দা।

কোঠাৰ  ভিতৰতে বাগিছা  এখন পতাক  লৈ   ককাৰ  কিমান  যে খং ! আগফালৰ   বাৰান্দা  আৰু  ছাদৰ  গছসোপাই   তোমাক   অঁটা  নাই নেকি ? কোঠাৰ ভিতৰতে  বাগিছা  পাতিব খুজিছা যে? কিন্তু  আইতায়ো এৰি দিয়াৰ  ভকত নহয়।আজিকালি বোলে  ঘৰৰ ভিতৰতে অক্কণমানি  বাগিছা  খন পতাতো  এটা ‘ফেশ্যন'। আৰু  ইয়াৰপৰাতো লোকচান  নাই  । বৰং  ভিতৰখন সেউজীয়া  হৈ  থাকিব, আমাক  অম্লজান দি থাকিব --  আইতাই  এনেকৈয়ে  যুক্তি  আৰম্ভ  কৰি দিলে ।

   

--“এইটো  এটা  নতুন  আইডিয়া, বুজিছা। সৰু  সৰু  টাবত  সৰু  সৰু টাবত সৰু সৰুকৈ  গছবোৰ  ৰুই  দিম ।  অলপ  ঠাইতে   বহুত  টাব থাকিব।  দেখিবলৈয়ো ধুনীয়া  হ'ব।  আমাৰ  এই   নাল  ভগা  চাহৰ কাপবোৰোতো   গছপুলি  ৰুব পাৰি ” --  আইতাই   ককাক বুজালে। 

 ককাৰ  চকু  ডাঙৰ  হৈ  গ'ল। কাম  নাই  আৰু!

ককাৰ খং দেখি  আইতাই   লাহেকৈ  লেপটপটো  খুলিলে ।  লেপটপত তেওঁ    তেওঁৰ   বন্ধু  কিছুমানে  কোঠাৰ ভিতৰতে   সাজি  উলিওৱা কিছুমান    বাগিছা দেখুৱালে।   আইতাৰ এই  বন্ধুবোৰৰ বেছিভাগেই   আকৌ বিদেশৰ ।  আস! সঁচাকৈ  তেওঁলোকে  কোঠাবোৰ সজাই  পেলাইছে   একোখন বাগিছাৰেই ।  তৰহে তৰহে বাগিছা।  ককাৰ   চকু  থৰ  হৈ  গ'ল।   তেওঁ যেন  আইতাৰ  লেপটপটোৰ ভিতৰলৈকে সোমাই যাব!

-- “এয়া চোৱাচোন-- চুইডেনৰ  স্মিথ  নামৰ  এইজন দেখোন  নিজৰ শোৱা কোঠাটোতে  অকণি  অকণি  টাবত  বিচিত্ৰ  বিৰিখৰ  বাগিছা পাতিছে।  পঢ়াৰ টেবুলখনত কেইবাটাও টাব ৰাখিছেই   বাৰু, আনকি চকীৰ হেন্দেলডালতো  বুদ্ধি কৰি ওলমাই   দিছে  কেইটামান   সৰু  সৰু টাব।  এয়া চোৱা তেওঁ  লিখিছে  --  সকলো  মিলাই  কোঠাটোতে  মুঠতে  দুশ জোপা  বিৰিখ  আছে  বোলে।  এটা  কোঠাত  দুশজোপা  গছ!  হয় হয় । মিছা নহয় কথাটো।”-- আইতাই দেখুৱালে।   

আৰু  নিউয়ৰ্কত  থকা  ইলিনা  নামৰ  এই  বান্ধৱীগৰাকীয়ে দেখোন   পাকঘৰটোৰ  খালি ঠাইবিলাকো  এৰি  দিয়া  নাই।  ঘৰৰ  গোটেই কোঠাবোৰতে  সৰু -ডাঙৰ  বিভিন্ন আকাৰৰ টাবত তেওঁ  কৰিছে   বিভিন্ন শাক - পাচলিৰ  খেতি। ফ্লেটত থকাৰ  বাবে  তেওঁৰ হেনো  বাগিছা পাতিবলৈ ঠাই, সেয়েহে এনেকৈয়ে চখ পূৰণ  কৰিছে।   ‘ইণ্টাৰনেট' যোগে আইতাৰ  পৃথিৱীৰ দূৰ- দূৰণিৰ দেশৰ  এই   বন্ধুসকলৰ  বাগিছাবোৰ দেখি  ককা  আচৰিত হ'ল। 

আৰে,   এইজনক চোৱাচোন --   পুৰণা জোতাবোৰৰ  ভিতৰতে  মাটি ভৰাই  কোঠাৰ ভিতৰতে  ফুলৰ  পুলি  ৰুইছে।  কোঠাৰ  ৰ'দপৰা  ঠাইত  থৈ  দিয়া  বাবে ৰং- বিৰঙী   ফুলবোৰ ধনীয়াকৈ  ফুলিছেও! হালি-  জালি থকা  ফুলবোৰৰ  ধুনীয়া   ভিডিঅ' এটাও  কৰি দিছে -- আয়ৈ দেহি,  কি যে মৰম লগা !

দক্ষিণ  আফ্ৰিকাৰ  ৰবাৰ্ট  নামৰ  এইজনক চোৱা --   তেখেতে  ঘৰৰ  পুৰণি  হৈ যোৱা বেগকেইটাও  এৰি  দিয়া  নাই , তাতেই  মাটি   ভৰাই   কৰিছে  পালেং  শাক,  তৰহে  তৰহে  বীনৰ খেতি। সৰু  কপৌ  ফুলৰ  বাগিছা এখনো আছে।  মানুহজনে  মাজে  মাজে  তেওঁ  গছবোৰক  গীতো  শুনায় বুলি  লিখিছে।  

অষ্ট্ৰেলিয়াৰ  এই   ইলিয়ানা নামৰ আইতাজনীলৈ চোৱা-- তেওঁৰ ঘৰৰ ভিতৰখন  দেখোন কেকটাছেৰে  ভৰা।  সৰু সৰু অকণি অকণি কেকটাছ । লণ্ডনৰ  মাৰ্গাৰেট আইতাৰ  চখ  আকৌ বিভিন্ন ৰঙৰ পাতৰ বাগিছা পতাত। ৰঙা- নীলা-বেঙুনীয়া- সেইজীয়া কিম্মান ৰঙৰ পাতৰ  গছ  যে  নাই তেওঁৰ কোঠাৰ ভিতৰৰ অক্কণমানি  বাগিছাত!যেন আইতাৰ লেপটপৰ ভিতৰৰপৰা  ৰংবোৰ জাঁপ মাৰি নামিহে আহিব!

আশ্বৰ্যকৰ   লিলিপুট   বাগিছা! ফটোৱে মিছা  কথা নকয়। -- ককাৰ মনটো  জুৰাই  গ'ল।  

--“দেখিলানে মোৰ এই বন্ধুবোৰ। তেওঁলোকৰো আমাৰ দৰেই  বয়স  হৈছে  আৰু এনেকৈয়ে  নিজৰ নিজৰ   চখৰ কাম  কৰি আজৰি  সময় কটাইছে। বুজিছা,  আমি  হৈছোঁ এনেকুৱা এটা ‘কমিউনিটি'  মানে, সমভাৱাপন্ন  মানুহৰ দল-- যিসকলে পৃথিৱীখনৰ সকলোবোৰ ঠাই  সেউজীয়া কৰি ৰাখিব খোজোঁ। গোটেই  পৃথিৱীতে আমাৰ  এই ‘কমিউনিটি'তো বিয়পি আছে” --  আইতাই ক'লে ।

 

ককা  আচৰিত  হৈ   গ'ল -- এনেকুৱা  বিচিত্ৰ  মানুহো আছেনে!

হাঁহিও  উঠি গ'ল তেওঁৰ ।তেওঁ  নজনাকৈয়ে  আইতাই  এই  বিচিত্ৰ  চখৰ  মানুহবোৰৰ লগত  মনে  মনে বন্ধু  পাতি পেলাইছে! বৰ ‘স্মাৰ্ট' দে'ই !

--“চৌব্বিশ ঘণ্টা কিতাপৰ মাজত মূৰটো গুজি অকালতে বুঢ়া হোৱাতকৈ   মাজে মাজে  এনেকৈ চখৰ কামবোৰ  কৰি লব লাগে,  বুজিছা।  মনটো ডেকা হৈ থাকিব।” -- আইতাই  ককাক ক'লে।

 

--“ মোৰ যে  কিতাপ পঢ়াটোৱেই  চখ!”-- ককাই ক'লে।  আইতা বিৰক্ত হৈ গ'ল। মানুহটোৰ  মুখত  মাত্ৰ এটাই  কথা কিতাপ, কিতাপ।

যি নহওক,   ককা  কিন্তু  সৈমান  হ'ল। হাত  দুখন জোকাৰি জোকাৰি   ককাই ক'লে -- “হ'ব  তোমাৰ যি  মন যায়,   তাকেই  কৰা -- মানা কৰি লাভ আছে জানো! পিচে,   ইয়াৰে  কোনখন বাগিছা তোমাৰ পছন্দ হৈছে।”

ককাৰ সন্মতি  পাই আইতাই  হাঁহি   দিলে।

-- “প্ৰতিখনেই  পছন্দ  হৈছে। কিন্তু,   মই মোৰ   বাগিছাখন  নিজৰ  মতে সজাম”  --  আইতাৰ চকুযোৰ  উজলি   উঠিল।

--‘“বাৰু যোৱা,  চাহ  একাপ  কৰাগৈ। চেনি  কমাই  নিদিবা কিন্তু  বয়স  হৈছে  বুলি।” -- ককাই ক'লে।

এইবাৰ  আমাৰ  হাঁহি  উঠি  গ'ল।   সদায়েই এনেকুৱা হয়।  যুঁজ - বাগৰৰ শেষত  ককাই   হাত দাঙি  সদায়  এনেদৰেই কয়।  একাপ চাহেৰে  শান্তি   চুক্তি  এখন  কৰি  পেলায়।   আৰু , আমি গম   পাই যাওঁ -- “আইতা জিকিল!”   

আইতাৰ   কাম  আৰম্ভ  হৈ  গ'ল।  মাটিৰে  সজা  দৈৰ খোল,  চীনামাটিৰ  দীঘল  দীঘল  কাপ,   বাহঁৰ  সৰু  ধুনীয়া এটা  খৰাহী,   পোৰামাটিৰ  হাঁহৰ  সৰু   সৰু  টাব --  আৰু  কত যে  কি !  এইবোৰৰ  ভিতৰতে  সাৰ দি,  মাটি দি  বিৰিখবোৰ  ৰুই  আইতাই  সাজি  ল'লে  তেওঁৰ  অক্কণমানি   বাগিছা । 

বেলেগ বেলেগ ঠাইলৈ ফুৰিবলৈ  যাওতে সেইবোৰ  ঠাইৰ  নদীৰ  কাষত পোৱা শিল গোটাই অনাৰ অভ্যাস  এটা   আছে আইতাৰ। আইতাৰ মতে,    নদীৰ বুকুত  পোৱা এই শিলবোৰেই  সেই  ঠাইবোৰৰ  আটাইতকৈ  প্ৰাচীন সভ্যতা।  মানে, সেই   ঠাইডোখৰৰ  কথা নদীৰ  বুকুৰ  শিলবোৰেই  হেনো আটাইতকৈ  ভালকৈ   জানে।  ভালকৈ কাণ পাতিব   জানিলে  শিলে  কোৱা এই  কথাবোৰ  বোলে   শুনিবলৈ  পায়।

সেয়েহে  আইতাই  শিল গোটাই  ভাল পায়   আইতাৰ । এই  চখৰ  বাবেই  মনোজ মামায়ো  মাজে  মাজে আইতাক  উপহাৰ দিয়ে  নিজে  বনোৱা  শিলৰ পুতলা । আইতাৰ  শিলবোৰৰো  আছে  নিজৰ  সাধু।  

আৰু   আছে   সাগৰৰ   তলিৰ  এটোপোলা  শংখ  --  বিশ্বমামাই উপহাৰ  দিয়া।  শংখবোৰো পুতলাৰ দৰেই,  সিহঁতৰো  আছে  নিজৰ  একোটা  সাধু। এই গোটেইবোৰকে  আনি  টাবৰ জোপোহাবোৰৰ মাজে মাজে  ধুনীয়াকৈ সজাই  দিলে অক্কণমানি   বিৰিখৰ  বাগিছা।

আইতাই তেওঁৰ অক্কণমানি   বাগিছাখনৰ  নাম  দিলে  --  ‘সপোনৰ বাগিছা'।  সেইবাবেই  ৰাতি  হ'লে  তালৈ  নামি আহে সপোন।  আৰু  আৰম্ভ হয় যাদু।  কেনেকৈ? ক'ম ক'ম-- সকলো কথাই ক'ম । ৰ'বা, আগতে  আমাৰ চিনাকিটো দি লওঁ।

আইতাৰ  এই  সপোনৰ  বাগিছাখনৰ  সৰু  সৰু  টাবৰ   বিৰিখৰ   সৰু  সৰু  জোপোহাবোৰৰ  আঁৰতেই  আমিও  থাকোঁ  । শুঁৰডাল  ওপৰলৈ  দাঙি  হাতী  ককাই,    বনৰজা  নাহৰফুটুকী,  ঢেকীয়াপতীয়া,   গড়  ককাই ,  বান্দৰ,   হৰিণাবোৰ  আৰু   কত   কি!   মানে,  এখন  সৰু - সুৰা   চিৰিয়াখানা   বুলিবই   পাৰা।  চিৰিয়াখানা?  আচৰিত হৈছা,  নহয়! ন'হবানো  কিয়?  আইতাৰ  বুলনি চ'ৰাটোৰ  অক্কণমানি  বাগিছাখনৰ   ভিতৰতে  বাৰু    এখন  চিৰিয়াখানা কেনেকৈ   থাকিব?

ৰ'বা  কথাটো  কওঁ।   আচলতে  কি  জানা --  আমিবোৰ  হ'লোঁ   অক্কণমানি   বাগিছাখন  শুৱনি  কৰি  থকা  সৰু    সৰু পুতলা -- মাটিৰ পুতলা।  ইনা মাহী  আৰু  জীনা  মাহী  --  মানে  আইতাৰ  দুজনী  ছোৱালী যে --  ইনা  মাহীয়ে সাজিছিল আমাক, মানে এই  অক্কণমানি মাটিৰ  পুতলাবোৰক ।

মাটিৰে  সাজি লৈ  মাহীয়ে বোলে আমাক  তপত  ভাটীত  সেকি  টান কৰি পেলালে ।  তপত  ভাটী! ভৈয়াই   ঔ!কথাটো ভাবিলেই  গা- টো চম-চমাই   যায়। কিন্তু আইতাই কয়,   সেইবাবেই  বোলে আমাৰ  গাটো    ইমান  টান। মাটিৰ  খোলা  হলেও  সেইবাবেই  এতিয়ালৈকে  নভগাকৈ আছোঁ।  তপত  ভাটীত যে দি  দিলে,  সেই বাবেই   আমি হ'লোঁ টেৰাকোটা -- পোৰা মাটিৰ পুতলা।

অক্কণমানি  পুতলা আমি  

মাটিৰে  সজা

অক্কণমানি  পুতলা আমি 

তপত ভাটীত সেকা 

অক্কণমানি  পুতলা আমি 

আলাসৰ  লাৰু

অক্কণমানি  পুতলা আমি

বুলনিচ'ৰাত  থাকোঁ

এতিয়া  জীনা  মাহী  পঢ়িবলৈ বিদেশলৈ  গ'ল। আৰু   মানুহবোৰে  কয়,   ইনা মাহী বোলে একেবাৰে সৰগলৈ  গুচি  গ'লগৈ।  তেওঁ বোলে  তাৰপৰা  আৰু  আহিব  নোৱাৰে।  আইতাই সৌ  ফটোখনত  বন্ধাই  চুকৰ  বেতৰ  ধুনীয়া ৰেকটোতে তেওঁক  থৈ  দিছে।  বহুদিন  ধৰি আইতাই  আমাকো আইনা  লগোৱা শ্ব'কেছ এটাৰ ভিতৰত ভৰাই থৈ  দিছিল।  এতিয়া বাগিছাখন পতাৰ পিছত  আমাকো  ইয়ালৈকে  লৈ আহিল। সেউজীয়া বিৰিখৰ মাজত থাকি এতিয়া ইমান যে সুখী  আমি!

আচলতে  মানুহবোৰে যে  কয়  ইনা মাহী নেদেখা দেশলৈ  গ'লগৈ  বুলি  --  কথাটো  কিন্তু  একেবাৰেই   মিছা।  ৰাতি হ'লে  ককা - আইতা যেতিয়া বিচনাত  শুবলৈ  যায়গৈ,  তেতিয়াই   তেওঁ  ফটোৰ ফ্ৰে'মটোৰপৰা ওলাই  আহে --  আৰু  আমাৰ   সতে কিমান যে  মস্তি  কৰে! আৰু  আমাৰ  সতে  খেলিবলৈ  ইষু দাদা, ৰং মাইনা , আগানমুনু, সোণালী  চৰাই বা,  মিমি, মুগ্দ্ধা,  লালা,  ৰিবলু  দাদা,  পৰী,  পাহি,  ৰাখী, কুঁহি  বা,  আদি,  চাকি, প্ৰাজ্ঞ   --  এই   সকলোকে লৈ  আহেগৈ।  আৰু  আহে লালা  আৰু  কুট  কুট ।   নামি আহে   আইতাই   বাৰান্দাত  সাজি  দিয়া  জোতাৰ বাকচৰ   বাহত ঘৰ  সজা  ঘৰচিৰিকা চৰাইবোৰ, ছাদৰ  বাগিছা  কপৌ,  কাণকুৰিকা,  বুলবুলি।  সপোনৰ বাগিছাত সকলো হৈ পৰে  মতলীয়া । 

--------

(২)

ৰাতি হ'লে  ইনা মাহী জখলাৰে নামি  আহে  

কেতিয়াবা  আইতাই    কি  কৰে --  ইনা মাহীৰ  ফটোখনৰ কাষতে ৰৈ একেথৰে চাই থাকে। তেতিয়া  ক'ৰপৰা   জানো  আইতাৰ চকু  দুটালৈ  নদীৰ দৰে পানীবোৰ আহে!  চকুৰপৰা  নামি  তেওঁৰ  গালদুখনেৰে  পানীবোৰ  বৈ  আহে। 

সেই  পানীৰেই   আইতাই কেতিয়াবা তেওঁৰ  বাগিছাখনিৰ  অক্কনমানি   বিৰিখবোৰৰ পাতবোৰ  ধুই দিয়ে।  তেনেকুৱা সময়ত বিৰ বিৰ কৰি কি যে কথাবোৰ কয় -- ধৰিবকে  নোৱাৰি।  বৰ মজা  লাগে  চাবলৈ। এনেয়েতো আইতাৰ যি হে  খঙ!

আইতাৰ  চকুৰ  নদী  দুখনলৈ  ভয়ো  লাগে  আমাৰ।   আমি যে  মাটিৰ  পুতলা! নদীৰ  ধলত  ভাগি- চিগি  যাও  যদি  কি হ’ব  কোৱা! কেতিয়াবা  ককাই  আইতাৰ গালৰপৰা  নদী দুখন মচি  দিয়ে। ককাই মচি দিলেই  নদী  দুখন  নাইকীয়া  হৈ যায়। “কি কৰিবা, আমাক এনেকৈ এৰি থৈ নেদেখা দেশলৈ তাই গুচি  গৈছে ”  --   এনেকৈ  কয় আইতাক  ককাই।   

ৰাতি  হ'লে  ইনা মাহী ফটোৰ ফ্ৰেমটোৰপৰা ওলাই  আহি আমাৰ সতে  কিম্মান যে মস্তি  কৰে  -- সেই কথাটোকেতো  আমি  ককা - আইতাক  কব  নোৱাৰোঁ ।  সঁচা- সচি  মানুহবোৰৰ লগত  এইটোৱেই  দিগদাৰ!  তেওঁলোকে  আন কাৰো ভাষা  বুজি  নাপায়।  আমি যে  মাটিৰ  পুতলা --  মাটিৰ পুতলাৰ ভাষাও   বুজি  নাপায়! 

আমি  আইতাৰ   সপোনৰ বাগিছাত  বাস  কৰাবোৰে  আকৌ   সকলোৰে  ভাষা বুজি  পাওঁ।  আৰু  এটা কথা। ককা-  আইতাৰ দৰে  আমাৰ চকুলৈ টোপনিও নাহে।  ইনা  মাহীৰ চকুলৈও নাহে।  তেৱোঁ যে  এতিয়া সপোনৰ   বাগিছাত থাকে! সেইবাবেই  তেওঁ   শুব  নালাগে।

আৰু তোমালোকৰ  দৰে  আমাৰ  খোৱাৰ লেঠাটো নায়েই!  আমাৰ ভোকেই  নালাগে।  পিয়াহো নালাগে।

বুজিলাতো! সপোনৰ দেশত আমাৰ ভোক - পিয়াহ - টোপনি -- এক্কোৱেই নালাগে।

আমাক লাগে  মাথো গান গাবলৈ, নাচিবলৈ আৰু ফুৰ্তি কৰিবলৈ।

গান  গাই  নাচি -  বাগি থাকিবলৈ নাপালে আমি  চাগে  তোমালোকে নেদেখা ঠাইলৈ গুচি যাবগৈ লাগিব!  তোমালোকক  আৰু দেখাই  নাপাম।

ইনা মাহীয়ে  কেনেকৈ  ফটোৰ  ফ্ৰে'মৰপৰা ওলাই  আহে,  আৰু কেনেকৈ   আমাৰ বাবে বন্ধুবোৰ গোটাই আনে -- সেইটোও এটা  মজাৰ  কথা।   

কিন্তু তাৰ আগতে শুনি লোৱা  আমাৰ আচল  ঘৰখনৰ কথা।   তোমালোকৰ   বহুতেই  তালৈ  গৈছা ।  সেই যে,  দলহৰিণবোৰে  জাক পাতি বিলখনত পানী খাবলৈ  আহে,  আৰু  চিতল  মাছবোৰে  যে সেই বিলখনত  জঁপিয়াই জঁপিয়াই নাচি  থাকে।  আবেলি জীপ চাফাৰী আৰু পুৱা  হাতীত উঠি  জন্তুবোৰ দেখুৱাবলৈ লৈ যায় যে!বুজি  পোৱা  নাই!  ঠিক  আছে,   আৰু  এটা  সুযোগ দিলোঁ,  এই সাঁথৰটো শুনা --

অ' ক ককাই, গঁড় ককাই

ক'ত বাৰু ঘৰ

জোঙাকৈ  খড়গটোৰে 

ক'লৈ মাৰা লৰ

ঘাঁহ - বনৰ মাজত সোমাই

আপোনমনে থাকা

ধুনীয়াকৈ প'জ দি

কেমেৰাত ফটো উঠি

কি যে ভাল পোৱা!

ধৰিব পাৰিলা?

কাজিৰঙা!

শুদ্ধ উত্তৰ। দহ নম্বৰ দিলোঁ।তাতেই আমাৰ আচল ঘৰ ।

ককা- আইতাই কয়, জীনা মাহী আৰু ইনা মাহীক লৈ এবাৰ ককা- আইতা কাজিৰঙালৈ গৈছিল। তেওঁ  ঘৰলৈ উভতি আহি   তাতে  থকা  জীৱ-জন্তুবোৰৰ  নিচিনাকৈ   আমাক  সাজিলে । আৰু  তপত ভাটীত  সেকি একেবাৰে  টান কৰি দিলে, যাতে  আমি  সোনকালে ভাগি নাযাও। ফটোৰ ফ্ৰে'মটোলৈ  গুচি  অহাৰ  আগলৈকে  এনেকৈ  মাটিৰে  বস্তু সজা  আৰু ছবি  আঁকি  ইনা মাহীয়ে বৰ  ভাল পাইছিল।

ইনা মাহীক  কুটুৰি  কুটুৰি ‘ইণ্টাৰনেট'ৰ  পৰা খবৰ গোটাই  আমি আমাৰ   আচল  ঘৰখনৰো  বহুত কথৰ গম  ধৰিব পৰা হৈছোঁ। সকলো কথাই  সুখৰ নহয়, বুজিছা।  গড়   ককাইটোলৈ যে  কিমান  দুখ  লাগে। কেতিয়া  যে  চোৰাং চিকাৰীৰ হাতত  প্ৰাণ বায়ু উৰি যাবলগীয়া  হয়  -- সেই   চিন্তাতে কেতিয়াবা  সৌ জখলাডালৰ  দৰে জঠৰ  হৈ  পৰোঁ। নাকৰ  ওপৰতে  থকা   খড়গটোৱেই   কাল শতৰু তাৰ। এই  খড়গটোৰ  বাবেই  চোৰাং  চিকাৰীয়ে  তাক  মাৰি  পেলায়। 

আৰু,  বান আহিলেতো কথাই নাই --  কিমান জীৱ-জন্তু যে  উটি গৈ  মৰে।  বহুত  জীৱ - জন্তুৱে  আকৌ   বাট  পাৰ হৈ   কাষৰ  পাহাৰখনত উঠি  আশ্ৰয়  লবলৈ  যাওতেও  গাড়ীয়ে  চেঁপি  মাৰে।  আচল ঘৰখনলৈ  যাব নোৱৰিলে  কি হ'ব,  এইবোৰ কথাই  আমাৰ  হিয়া দহি  থাকে  । 

মাটিৰ  পুতলা হলেও  একোখন  হৃদয়   আছে   আমাৰ  -- মাটিৰ হৃদয়।

দিনত   আইতাৰ   কথা  মানি   আমি  বাগিছত  মনে মনে  তেনেকৈয়ে  পৰি  থাকোঁ। ন'হলে তেওঁৰ ধুনীয়া   বুলনি  চ'ৰাটো  পৰিপাটি   হৈ  নাথাকিব  আৰু  আলহী  আহিলে বেয়া দেখিব ।  তেতিয়াই  আইতাৰ  খংটো  উঠি  নাহিব  জানো·   আইতাৰ  আকৌ   বহুত   কাম  থাকে  নহয় ! সেয়ে  আইতাৰ  আমনি  হয়   বুলি  লৰ- চৰ নকৰাকৈ  মনে  মনে  থাকোঁ।

পিচে,  ৰাতি  হ'লে  হৈ  পৰে  সৱ কথা  ওলট – পালট!   

ৰাতিৰ   ভাত সাজ  সোনকালে  খাই  ডাক্তৰে খাবলৈ কোৱা  দৰৱকেইটা খাই  ককা- আইতা বিচনালৈ যায়।  ককা- আইতা  বিচনালৈ  গ'লেই   আমি  এঙামুৰি  ভাঙি  হাত- ভৰিবোৰ  লৰ- চৰ  কৰোঁ।  বিচনাত পৰিলেও  ককা- আইতাৰ  চকুলৈ সোনকালে  টো পনি   নাহে ।   ফটোৰ  ফ্ৰে'মত  সোমাই  থকা  ইনা  মাহীলৈ বোলে  তেওঁলোকৰ তেতিয়াহে   বৰকৈ মনত পৰে।   বিদেশত পঢ়ি  থকা  জীনা মাহীলৈও  ইমান মনত   নপৰে  বোলে।   টোপনি   নাহিলে  ককাই   টোপনি  মাতি মাতি নামঘোষাৰ  পদ  এফাঁকি   গায়  - 

শোক মোহ মহা পংক মাজে  

            অৰ্জুন মগন ভৈলা দেখি

পৰম ঈশ্বৰ দৈৱকী নন্দ নন্দন,

বাপৰে!!  ইম্মান যে  টান  পদ!  একোৱেই  বুজি নাপাওঁ। তাতকৈ  আমাৰ কবিতাবোৰে ভাল, পটকৈ  বুজি  পাই যায়-- ইমান সহজ।   ককাৰ  পদবোৰ  লগে  লগে  কেতিয়াবা  গাব  খুজিলে   দাঁত  ভাগি   যাব  খোজে  আমাৰ --  এনেয়েও  আমি  হৈছোঁ  মাটিৰ  পুতলা, তেনেই ঠুনুকা। আইতাই    কয়, -- “মই   মৰম কৰি  সযতনে  ৰাখোঁ  বাবেইহে   কোনোমতে   নভগাকৈ আছ  -- নহলে কোনোবাদিনাই  যমপুৰী   পালিগৈহেঁতেন।  যম   ৰজাই তপত তেলত পেলাই  ভাজি  বনাই   খালেহেঁতেন ।” 

ভয়তে  ডিঙি  শুকাই  যায়  আমাৰ।

কেতিয়াবা  আকৌ কয় - “এজনী  বিদেশত, আনজনী  যম  ৰজাৰ  ঘৰত।  মই  নোহোৱা হ'লে কোনে চাব  তহঁতক।” 

আকৌ ভয়তে ডিঙি শুকাই যায় আমাৰ। 

আইতায়ো  চাগৈ  ককাৰ  পদফাঁকি বৰকৈ  বুজি  নাপায়! “আপোনাৰ ভগা ঢোলৰ দৰে মাতটোৰে গোৱা  পদ  শুনিলে অহা টোপনিও  পলাব এতিয়া!”  --  এইবুলি আইতই   ককাক ভেকাহি  মাৰি  উঠে।   

আচলতে কি জানা, ইনা মাহীয়ে ফটোৰ ফ্ৰে'মৰপৰা ওলাই টোপনি অহাৰ গীতটো গাই নিদিয়ালৈকে তেওঁলোকে  এনেকৈ  সাৰ  পায়েই  থাকিব,  আৰু  কাজিয়া  কৰি  থাকিব। এয়াই হৈছে ককা- আইতাবিলাকৰ নিয়ম। এজনে আনজনকৰ কথাত পটকৈ সৈমান নহয়।

সেয়ে  মনে মনে আমি  অক্কণমানি  বাগিছাৰ   সৰু  সৰু  টাবৰ  সৰু  সৰু  জোপোহাবোৰৰপৰা ওলাই  আহোঁ । গোটেইসোপাই   লগ   লাগি   বুলনিচ'ৰাৰ  কাষৰ   আলহী  কোঠাটোত  থকা ষ্টীলৰ  জঠৰ  জখলাডালৰ কাষলৈ গৈ, জখলা  সাৰ পোৱাৰ  গীতটো গাবলৈ  ধৰোঁ  ---

অ' জখলা

জঠৰ জখলা

চকু দুটি মেলা

ফটোৰ ফ্ৰে'মৰ

ইনা মাহীক

আমাৰ  মাজলৈ  আনা

এনেকৈ গীতটো  গাই  দিলে জখলাডালে চকু  দুটা  আধা  মেলি  দিয়ে। জঠৰ যে,  সেয়ে   এবাৰতে উঠি  আহিব নোৱাৰে।

 --“ গীতটো আৰু  এবাৰ  গোৱাচোন।   তেতিয়াহে  ভালকৈ সাৰ পাম।”

আমি আৰু এবাৰ গাই দিওঁ।

অ' জখলা

জঠৰ জখলা

চকু দুটি মেলা

ফটোৰ ফ্ৰে'মৰ

ইনা মাহীক

আমাৰ  মাজলৈ  আনা

এইবাৰ তেওঁ ভালকৈ সাৰ পাই যায়।  জখলাৰ গীতত দাড়ি- কমা- প্ৰশ্নবোধক  কিয় নিদিলোঁ  বুলি  আমাক দোষ নিদিবা আকৌ!  জখলাৰ  গীতত  দাড়ি- ক’মা- প্ৰশ্নবোধক একো দিব নোৱাৰি।  গীতত  অকণমান যতি  পৰিলেই তেওঁ  সেইখিনিতে  জঠৰ   হৈ   যাব। সেয়ে  একে  উশাহে  গীতটো  গাব  লাগে।

গীত শুনি  জপং  জপং কৈ  ওলাই আহি  জখলাই বেতৰ   ৰেকডালতে  গাটো পাতি দিয়ে। । ইনামাহীয়ে   দিনত  ফটোৰ ফ্ৰেমটোতে সেমাই থাকেতো!  জখলাডালে  গাটো পাতি দিলেই  ফ্ৰে'মৰ স্ক্ৰু-টো খুলি জাঁপ  মাৰি   নামি  আহে।  

আৰু ,  চব  কথা যাদুকৰী হৈ যায়। 

ফ্ৰে'মৰপৰা  ওলাই   জখলাডালেৰে  ডালেৰে  নামি  নামি  আহি  থাকোঁতে   জখলাডালে মাহীৰ   গাটো   ডাঙৰ  কৰি  কৰি   আনি  থাকে।  মাহীৰ  চকু দুটা  তিৰ- বিৰ  কৰি  উঠে।   কি যে মজা  লাগে   চাবলৈ।   মাটি  পায়হি   মানে  তেওঁ  ডাঙৰ হৈ যায়।  ডাঙৰ মানে,  নেদেখা দেশলৈ গুচি যাওতে যিমান ওখ আছিল, ঠিক   সিমান ওখ  হৈ   যা!   

“হিপ হিপ  হুৰৰেই!”--  এইবুলি ফুলি থকা ফ্ৰকটোৰ ফিৰফিৰীয়া ফ্ৰীলবোৰ নচুৱাই নচুৱাই তেওঁ  ‘ইৰিকটি  মিৰিকটি'  গানটো গাই নাচোন এপাক দি লয়,  

ইৰিকটি মিৰিকটি

বাঁহৰ শলা,

মোমাইৰ পদূলিত

বান্ধিলোঁ ঘোঁৰা ।

“আহ! দিনৰ  দিনটো ফটোৰ ফ্ৰে'মত সোমাই একেটা  প'জকে  দি  থকাটো  কিমান যে টান কাম! গাটো   অসাৰ হৈ যায়।   হাত - ভৰি কেইটা এতিয়াহে  মুকলি  হ'ল। উফ!এয়াই  হৈছে   মুকুতিৰ  আনন্দ! বাৰু,  বুঢ়া- বুঢ়ীক এপাক  চাই  লওঁ!”   এইবুলি  আমালৈ  চাই তেওঁ  চকুৰ টিপ এটা মাৰিব   আৰু  আইতাৰ  বিচনাৰ  কাষ  পাবগৈ।

ইনা  মাহীয়ে  কয় -- কেৱল তেওঁহে  বোলে   ককা- আইতাৰ  চকুলৈ   টোপনি  অহাৰ  গীতটো    গাব  জানে। আগতে  জীনা মাহীয়েও  জানিছিল।  কিন্তু   ইমান  দিন  বিদেশত থকাৰ  পিছত তেওঁৰ  বা মনত   আছেনে  নাই , কোনে জানে?  অভ্যাস নাথাকিলে  সকলো কথাই  পাহৰি যায়   -- অনভ্যাসে  হতবিদ্যা!  

ককা- আইতায়ো আজি-কালি  কথা পাতি থাকে বিদেশৰপৰা  জীনা  মাহী উভতি অহাৰ  আশা  নাই বোলে। তেওঁ  য'ত গৱেষণাটো   কৰি  আছে,  তাতেই   বোলে  কাম  কৰিবলৈও  সুবিধা  পাইছে।    জীনা  মাহী নাহিলে  ইনা মাহীয়েইতো   ককা- আইতাৰ সুখ- দুখৰ খবৰ  ৰাখিব  লাগিব।  

জিঞা  পাখিৰ দৰে  নাচনি চোলাটো  নচুৱাই   নচুৱাই তেওঁ   আলফুলকৈ ককা- আইতাৰ চকুৰ পতাত  আঙুলি  দুটা  বুলাই গুণ গুণকৈ  গায় -- 

চিল মিল টোপনি 

আহা  নামি অহা

কুঁৱলী সূতাৰ জখলাৰে 

আহা  নামি অহা

ৰঙা- নীলা দোলনাৰে 

দুলি দুলি আহা

চিল মিল টোপনি

আহা  নামি অহা

আমাৰ গীতৰ   সুৰেৰে 

নাচি- বাগি আহা   

ককা- আইতাৰ

চকুৰ পতাত

ঘৰখনি সাজা

চিল মিল টোপনি

আহা  নামি আহা

এনেকৈয়ে  গীত  গাই   গাই  আকুল- বিয়াকুল হৈ   ইনা  মাহীয়ে   টোপনিক   ককা-আইতাৰ  চকুলৈ আহিবলৈ   মাতি  থাকিব,  মাতি থাকিব । 

গুণ গুণকৈ কেইবাবাৰো গীতটো গোৱাৰ পিছতে ঘটি যাব ঘটনাতো ।

---------            

(৩)

খেলৰ হয় আৰম্ভণি,  আহি পালে টোপনি

এটা  সময়ত  সন্মুখৰ  দুৱাৰখন ঘপকৈ  খোল  খাই যাব।  আৰু  ঢলং- পলং  খোজ দি  খোলা  দুৱাৰেৰে   হন্ত - দন্তকৈ  টোপনি  নামৰ   প্ৰকাণ্ড  বিৰাট   বপুটো  সোমাই  আহিব -- যেন এটা প্ৰকাণ্ড  আলুৰ বস্তা! 

ক'লা  এটা  মস্ত    হলৌ চোলা,  ভৰিত   গাম বুট,   মূৰত  টুপি,  চকুত  মস্ত  এযোৰ  গগলচ্  আৰু  জুটুলা- জুটুল চুলি একোচাৰ   তলত আলুৰ  বস্তাৰ   আচল  ৰূপটো দেখাই  নাযায়।  কিন্তু  মস্ত  জধলা যে  দেখিলেই  গম  পায়।  জধলা  হলেও   গাটো লেতেৰা লেতেৰা গোন্ধাই  নাথাকে, সেয়াই ৰক্ষা!    আমালৈ নোচোৱাকৈ   চিধাই  গুজ গুজ কৈ  ককা-আইতাৰ  কোঠা  পাবগৈ।  কথা- বতৰাও পাতিব   নাজানে  হব  পায়! 

ইনা  মাহীয়ে  কয় -- তেওঁ  দেখাতহে  তেনেকুৱা  আজগুবি।আচলতে  বৰ  অজলা । অন্তৰখনো   কোমল।  তেওঁৰ কোলাত  ঢলি  পৰিলেই   সকলোৰে  চকু  জাপ খাই যায়, দুখ-ভাগৰ  আঁতৰে । আৰু  তেওঁৰ  হলৌচোলাটো  চিৰিঞ্জবোৰেৰে  ভৰি  থাকে বোলে।  চোলাৰ   তলৰপৰা  চিৰিঞ্জ  এটা  এটা  উলিয়াই  লৈ  তাত  নিজৰ  গাৰপৰাই  পনীয়া   বল- শক্তি  ভৰাই  লয়  । আৰু  চিৰিঞ্জটোৰে  সকলোৰে  গাত  সেই  বল- শক্তি   ভৰাই  দিয়ে ।

কথাটো শুনিয়েই কিবা বিকচিনা  লাগি যায়! কিমান যে দুখ পায়  চাগে ককা- আইতাই।  

“একেবাৰেই  দুখ  নাপায়”--  ইনা  মাহীয়ে  কয় --  “তেতিয়াহে  পিচদিনা  আকৌ কাম  কৰিবলৈ বল - শক্তি পাব!”  

খোলা দুৱাৰেদি সোমায়েই  চিধাই   ককা- আইতাৰ কোঠালৈ  গৈ কোলাখন  পাতি তেওঁলোকক পথালি- কোলা কৰি ল'ব।  তেতিয়া  ককা- আইতা  টোপনিৰ কোলাত ঢলি  পৰে। তেওঁলোকৰ  চকুৰ পতা জাপ খাই  যায়।  

ইমান খৰ- খেদাকৈ  ক'ৰপৰানো  আহে  তেওঁ ।  ইনা মাহীয়ে কয় -- টোপনিৰ ঘৰ  বোলে   কলৰ  তলত। সৰু থাকোঁতে আইতাই বোলে  তেওঁক টোপনিৰ  গীত  এটা এনেকৈ  গাই  শুনাইছিল --

“টোপনি টোপনি

অ' হেৰ' টোপনি

টোপনিৰ  কলৰ তলত ঘৰ

আমাৰে ঘৰকে

নাহিবি টোপনি

শাহু আইৰ উঠিছে জ্বৰ।”

দিনৰ দিনটো  কলৰ তলৰ চেঁচুকত সোমাই   থাকিলে  এনে  জলৌ- জপৌ অৱস্থা   হ'বইতো! 

কলৰ  তলত থাকোঁতেই বোলে তেওঁৰ  গাটো  ৰসাল  হৈ,   টুপ-টুপীয়া   হৈ  পৰে। মানুহৰ গাত চিৰিঞ্জেৰে  ভৰাই দিয়ে যে পনীয়া  বল-শক্তিবোৰ -- দিনৰ দিনটো চেঁচুকত সেইবোৰ এনেকৈ  নিজৰ  গাতেই  গজাই   লয়।  ৰাতি ৰাতি  মানুহবোৰৰ গাত ৰসবোৰ ভৰাই দিয়েগৈ।

টোপনিৰ কোলাত ককা-আইতা ঢলি পৰাৰ পিছতে  ইনা মাহীয়ে  লাহেকৈ  আইতাৰ কোঠাৰ দুৱাৰখন  বন্ধ  কৰি দিয়ে,   আৰু ওলাই আহে।   অহাৰ  বাটত  যাকেই  পায়,   চবকে জোকাই  জোকাই  গীত একোটা গাবই !  ডাইনিং  টেবুলখনত   দাঁত নিকটাই  পৰি   থকা   কবিতা  মামীয়ে  দিয়া ভোটজলকীয়াৰ  আচাৰৰ  পেটুৱা  বটলটোৰ  নাকতে  চিকুট এটা  মাৰি  দি গায় –

তেলত দিয়া ভোট জলকীয়া

অ' তেলত দিয়া ভোট জলকীয়া

সোণামুৱাটি হৈ 

ৰ'দ  পুৱাই  থাকিবা।

চিকুট  খাই ভোট  জলকীয়াৰ আচাৰৰ   বটলে  দুখতো নাপায়েই,  ধুনীয়াকৈ ভেলেঙা   হাঁহি এটা মাৰি দিব।  বৰ  দুখ  তাৰ -- ইমান জলা, কোনেনো চুবলৈ  সাহ  কৰিব  বাৰু!  যিয়ে  আহে,  সিয়েই ক'ব -- “আইঔ! ভোট জলকীয়াৰ আচাৰ , হাতেৰে  নুচুবা দে'ই, কেনেবাকে সেইখন  হাত  চকুলৈ গ'লে  হ'ল  আৰু!  চকু ফুটি যাব।”  সি  কিবা  দেৱালীৰ  ফটকা  ব'ম নেকি!  আটাইতকৈ  জলা বুলি এবাৰ ৰেকৰ্ডো  হৈছিল  তাৰ।   পিচে, সেয়াই  কাল হ'ল । অলপ  ধতুৱাবোৰে  চুবলৈকে  ভয়  কৰে।

সেয়ে   আমন- জিমনকৈ  ডাইনিং  টেবুলত  বহি   থাকোঁতেই  দিন গৈছে  ।  বিৰক্ত হৈ  আইতাই   কোন দিনা  ঘৰৰ জাবৰ নিবলৈ  অহা  ৰতন দাদাক  দি দিয়ে,  কি ঠিক! 

ইনা মাহীয়ে  কাকলি জেঠায়ে  আইতাক  দিয়া ৰঙা টেঙামৰাৰ জেলীৰ  বটলটোকো  চুমা এটা  দি গাব --

ৰঙা টেঙামৰাৰ জেলী

অ' ৰঙা টেঙামৰাৰ জেলী

সোণামুৱাটি হৈ 

ৰ'দ পুৱাই থাকিবা ।

ৰঙা টেঙামৰাৰ জেলীৰ বটলটোৱে ইনা মাহীৰ গালে- মুখে জেলী এসোপা সানি দিব। জঁপিয়াই  জঁপিয়াই নাচি                                     নাচি  আহি এইবাৰ তেওঁ লীনা  মাহীয়ে  দিয়া ৰঙা- নীলা- হালধীয়া-সেউজীয়া ৰঙেৰে সাজি দিয়া  কুৰুচা সূতাৰ  পুতলাটোক কোলালৈ তুলি লৈ  গাব,

কুৰুচা সূতাৰ মেম চাহেব 

অ' কুৰুচা সূতাৰ মেম  চাহেব

ৰাতিপুৱাই  গা ধুই 

ৰ'দ পুৱাই  থাকিবা।

কুৰুচা  সূতাৰ মেমচাহেবে  কৰিব কি, জাঁপ মাৰি নামি নাচি- নাচি আমাৰ  কাষ পাবহি। 

বচ ....আৰম্ভ  হৈ  যায়  আমাৰ কুচ- কাৱাজ।

বেৰৰপৰা বগাই  নামি  আহে   চামগুৰি  সত্ৰৰপৰা  আনি  সজাই  থোৱা  গৰুণ্ড পখীৰ মুখা । পুতনা ৰাক্ষসীৰ ভয় লগা মুখাখনো নামি আহে।

জোপোহা গছবোৰত ওলমি থকা  ৰং সলোৱা  পাতবেংকেইটাই  জঁপিয়াই  নামি আহে । 

সৌ চুকত সোমাই  থকা   কাঠৰ  ধনেশ পখীটোৱে  প্ৰকাণ্ড ঠেঁাটটো  ঘূৰাই  আমাৰ ফালে এবাৰ চায়।

আৰু যে, উৎপাত কৰি  থকাৰ  বাবে  আইতাই  বেৰত  ওলমাই  থৈ দিছে   পিন'ক্কিঅ'টো।  সি  তাৰপৰাই  চিঞৰি উঠে --“  ইনা মাহী, অ'  ইনা মাহী। মোক নমাই দিয়ানা। বেৰত ওলমি থাকি ইমান দুখ পাইছোঁ।” 

ইনা মাহীয়ে নমাই  দিয়াৰ লগে লগেই  লেং পেং কৈ  গৈ  মিউজিক  চিষ্টেমতো  বজাই  দিবগৈ  । গান - বাজনা যিমানেই  নহওক কিয়, মিউজিক চিষ্টেমৰ আৱহ সংগীত ন'হলে  ভাল নালাগে তাৰ। 

এনেকৈয়ে  আৰম্ভ  হৈ  যায়  মস্তি।    মাটিত সোমাই   থকা  অক্কণমানি  বিৰিখবোৰে  লচ- চৰ কৰিব   নোৱাৰে।  সিহঁতে  মাটিকে  খামুচি  থাকিব লাগে যে!  আচলতে আমিও  বৰকৈ  লৰ-চৰ  কৰিব নোৱাৰোঁ -- ভাটীত সেকি দিয়া বাবে  আমাৰ  গাত অলপ জঠৰতা আছে। তাতে  আকৌ  কাৰোবাৰ  গচকত পৰি  হাত-  ভৰি   ভাগে বুলি অনবৰতে  সৱধানে  থাকিব লাগে। আইতাৰ  বুলনিচ'ৰাৰ   সৌ  চুকটোত  থকা  পোৰামাটিৰ  পুতলাৰ  সৰু  গেলেৰীটো  দেখিছানে --  কোলাত কেঁচুৱা লৈ  মাকবোৰ যে--  তেওঁলোকেও  আমাৰ দৰে  অলপ - অচৰপ  লৰ- চৰ কৰিব পাৰে।

তথাপি  মাটিক  খামুচি থাকিবলগীয়া হোৱা  বিৰিখবোৰতকৈ আমাৰ ভাগ্য  অলপ  ভাল বুলিয়েই  ভাবোঁ  আমি।   অক্কণমানি  বাগিছাৰ  বিৰিখবোৰৰ  মন  ভাল  লাগিবলৈ  আমি ইনা  মাহীয়ে শিকাই দিয়া  বিৰিখৰ  গীতটোকে প্ৰথমে  এ বাৰ   গাই একোপাক  নাচি  লওঁ   --

অক্কণমানি বিৰিখ

                     দৈৰ খোলত  থাকে

অক্কণমানি বিৰিখ

                     চাহৰ কাপত থাকে .....

নিজে  লৰ-চৰ কৰিব  নোৱৰিলেও গছবোৰে  পাতবোৰ  নচুৱাই  দিব  পাৰে।    সিহঁতে পাত লৰালেই  আইতাৰ   বুলনি  চ'ৰালৈ  জুৰ  মলয়া  নামৰ  বতাহ  এছাটি   সোমাই  আহে।  আৰু  আমাৰ   গা- বোৰ  জুৰ  লগাই দিয়ে।   

জুৰ ময়লা ছাটি  সোমাই  আহিলেই  কোনোমতে  নিজকে  চোঁচোৰাই  চুকৰপৰা  গেলেৰীটোৰপৰা ওলাই   আহে  গৌৰীপুৰৰ   আষাৰিকান্দিৰ  পোৰামাটিৰ  পুতলাবোৰ।   গৌৰীপুৰৰ  নাম  তোমালোকে  শুনিছানে ·  তাত যে লোকগীতৰ  শিল্পী প্ৰতিমা পাণ্ডে আইতাৰ  ঘৰ! কেতিয়াবা   গৌৰীপুৰলৈ গ'লে আইতাৰ ঘৰটো  আৰু  আষাৰিকান্দি গাৱঁলৈ  এবাৰ   যাবলৈ   নাপাহৰিবা দে'ই।  ৰ'বা তেওঁলোকক নিজৰ  কথাটো নিজেই  কবলৈ দিওঁ।

--“অ' হাতীমা পুতুল, আৰু   অলপ আগুৱাই আহা । তোমালোকৰ কথাবোৰ কোৱাচোন।”

 

তেওঁলোক ওলাই  আহি এইখিনি পায় মানে  কিছু সময় ল'ব। সময়ৰ সদ ব্যৱহাৰ কৰি   তেওঁলোকৰ  কথা  অলপ  কৈয়েই   দিওঁ  ৰ'বা।   আষাৰিকান্দিৰ  পুতলাবোৰৰ  আকৌ  কোলাত থাকে  একোটি   কেঁচুৱা একোটা । মানে,  তেওঁলোক মাতৃ।  বুলনিচ'ৰালৈ  আলহী  আহিলেই   আইতাই   পুতলাকেইটা  দেখুৱাই  কয়   -- এয়াই   ঐতিহ্যসম্পন্ন  হাতীমা পুতুল।   আইতাৰ  মুখৰপৰা  শুনি শুনি কথাবোৰ আমাৰো মুখস্থ  হৈ  গৈছে।   পুতলাৰ  কাণদুখন   হৈছে  হাতীৰ   দৰে,   আৰn  কোলাত   কেঁচুৱা  লৈ থকাৰ  বাবে তেওঁলোক   মাতৃ  -- থোৰতে  এয়াই  হাতীমা পুতুলৰ কথা ।  পুৰণি কালত   গৌৰীপুৰৰ   ৰজা- মহাৰজাসকলৰ  আৰু  জমিদাৰসকলৰ  হাতীৰ মহল আছিল।   সেয়ে হাতীৰ সৈতে তেওঁলোকৰ  বৰ ওচৰ                       সম্পৰ্ক। সেইবাবেইতো ভূপেন মামাই গাইছিল  --

“গৌৰীপুৰীয়া গাভৰু দেখিলোঁ

হাতী ধৰিবলৈ গৈ

হাতীও ধৰিলোঁ

তাইকো মোহিলোঁ

সাতুঁৰি গদাধৰ নৈ”

শুনিছানে  গীতটো?  সেইবাবেই পুতলাতো লগাই  হাতীৰ কাণ।

এয়া, হাতীমা পুতুল চূকৰপৰা  ওলাই আহি  অক্কণমানি বাগিছা পালেহি। ৰ'বা,  এতিয়া বাকীখিনি তেঁৱেই  কওক।

হাতীমা পুতুলে কবলৈ ধৰিলে --  “নমস্কাৰ।  মই  আহিছোঁ আষাৰিকান্দি  গাৱঁৰপৰা। কবলৈ গ'লে,   মই এটা পোৰামাটিৰ ভাস্কৰ্যহে।  ইনা মাহীৰ  বাবেই  আইতাৰ  বুলনিচ'ৰা শুৱনি   কৰিছোঁহি । ফটোৰ ফ্ৰে'মত থাকিবলৈ অহাৰ  বহুদিনৰ আগেয়ে এবাৰ ইনা মাহীয়ে আমাৰ  গাৱঁলৈ  আহি  এমাহমান  থাকি  লৈ  পোৰামাটিৰ   এই   ভাস্কৰ্যবোৰ  শিকি  পেলাইছিল।সেই সময়তে তেওঁ খেৰৰ মাজত সুমুৱাই আমাক নিজে উঠি অহা গাড়ীখনত সাৱধানে তুলি  আমাক ইয়ালৈ  লৈ  আনিলে।”

ইনা মাহীয়ে  লাহেকৈ   ক'লে -- “আইদেউ,  মোৰ কথা কব নালাগে । তোমালোকৰ গাওঁখনৰ কথা কোৱা।”

পুতলাই  ক'লে -- “অ' আমাৰ  আষাৰিকান্দি  গাওঁখন!” -- এইবুলি কৈ  পুতলা  ভাৱনাত   গধুৰ  হৈ  গ'ল।  গাওঁখনলৈ  মনত পৰিলেই  আৱেগত  কথাবোৰ  কবিতাৰ  দৰে  হৈ  যায়  হাতীমা পুতুলৰ  -- 

“পোৰামাটিৰ পুতলাই

কথা কয় ক'ত?

পোৰামাটিৰ পুতলাই

নাও চলায় ক'ত?

মাটিবোৰে কথা কোৱা

মাটিবোৰে হঁহা - কন্দা

সেইখনি মোৰ 

অতি  মৰমৰ

আষাৰিকান্দি গাওঁ।”

এইবুলি নিজকে  সামৰি লৈ তেওঁ কবলৈ ধৰিলে,

 --“ভাৱনাত  পৰিলে  কথাবোৰ সজায়- পৰাই কবলৈ দিগদাৰ। তাতেই   আচলতে  আমি  গৌৰীপুৰৰ ‘দেশী'  ভাষাৰে কথা  কোৱা  পুতলা  ।   গাওঁখনলৈ  ইমান  যে  মনত পৰে!  এটা  সময়ত  আষাৰ,  মানে  আহাৰ মাহত  যে  আমাৰ দুখ- কষ্টৰ  সীমা নাইকীয়া  হৈ  কান্দি   থাকিবলগীয়া  হৈছিল,  তাৰ বাবেই  আমাৰ গাওঁখনৰ  নাম   আষাৰিকান্দি  হ'ল।  আহাৰ  মাহত  চাৰিওফালে  বান।  মাটিৰ  পাত্ৰ  সাজিবলৈ  মাটি   নাথাকে ।  চব পানীৰ তলত ।   আমাৰ মানুহবোৰে   আন  কাম কৰিব  নাজানে --  তেওঁলোক যে শিল্পী!মানুহে  মৃৎশিল্পী  বুলি কয় । বৰ দুখৰ  দিন আছিল । ”

দুখৰ দিনৰ কথা ক'লে দুখতে গধুৰ হৈ পুতলা দোঁ  খাই পৰে।আইতাৰ দৰে কেনেবাকৈ নদী দুখন  চকুলৈ  নামি আহে   যদি! সেয়ে মনটো পুতলাৰ  মনটো ভাল  কৰি দিবলৈ  ইনা  মাহীয়ে  লৰালৰিকৈ কয়,

-- “তোমালোকৰ সৰলাবালা আইতাৰ কথা কোৱা আকৌ।”

এইবাৰ  পুতলাই  হাঁহি দিয়ে ।

--“ক'ম, ক”ম। তে খেতে  পুতলাবোৰ   সাজি হাতীমা পুতুলৰ  পৰম্পৰাটো জীয়াই  নৰখা   হ'লে  আজি  মই   ক'তনো  তোমালোকৰ আগত এইবোৰ  কথা কবলৈ  পাৰিলোঁহেতেঁন। এই  শিল্পক  জীয়াই  ৰখাৰ  বাবেই  তেখেতে পালে  ৰাষ্ট্ৰপতিৰ   শিল্পী বঁটা । এয়া  তাহানিৰ যুগৰে  কথা।  তেখেতৰ  ঘৰলৈ গ'লে দেখিবা  বেৰত সজাই  থোৱা  আইতাৰ  শিল্পী  বঁটা।  তেখেতেই   হৈছে   আমাৰ সকলোৰে  মৰমৰ   সৰলাবালা দেৱী আইতা।  আইতা  ঢুকাল।  পিচে  আষাৰিকান্দি  গাঁৱক  দি থৈ  গ'ল  এটি  চিনাকি।   এতিয়া  আগৰ সেই   দুখৰ  দিন  নাই!  আইতাৰ   পুত্ৰ   আৰু  নাতি --  সকলোৱেই  এতিয়া নামজলা শিল্পী ।   পুৱাৰপৰা  গধূলিলৈ পোৰামাটিৰ  কামত  ব্যস্ত  হৈ  থকা এখন  শিল্পীৰ গাওঁ।   সৌযে  পোৰামটিৰ  হাঁহ   দুজনী দেখিছা , সিহঁত  আচলতে ফুলৰ টাবহে । দেখিলে  ধৰিবই  নোৱাৰি, নহয়নে!  ইমান নিপুণ শিল্পীৰ হাতৰ পৰশ!   সেইবাবেই  সকলোতে  এতিয়া  আমাৰ  ইমান আদৰ।” 

এইবুলি  হাতীমা পুতুলে নিজৰ  গাওঁখনৰ  চিনাকি দিলে । একেলগে বহুত কথা  কৈ পুতলাৰ  ভাগৰ  লাগিল।

আইতাৰ বুলনি চ'ৰা গহীন হৈ গ'ল।   আষাৰিকান্দিৰ পুতলা তেনেই সাধাৰণ পুতলা নহয়!

ইনা মাহীয়ে  ক'লে,

--“ধন্যবাদ, আইদেউ!  বৰ সাৰুৱা ভাষণ দিলা তুমি । হাত চাপৰি দিয়া। হাত চাপৰি দিয়া!”

হাত চাপৰি!

হাত চাপৰি!

হাত চাপৰি!